اشاره سوال به این حدیث موثق می باشد ذیل آیه 13 سوره رعد (1) که امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
« أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مِیتَةِ اَلْمُؤْمِنِ قَالَ یَمُوتُ اَلْمُؤْمِنُ بِکُلِّ مِیتَةٍ یَمُوتُ غَرَقاً وَ یَمُوتُ بِالْهَدْمِ وَ یُبْتَلَى بِالسَّبُعِ وَ یَمُوتُ بِالصَّاعِقَةِ وَ لاَ تُصِیبُ ذَاکِرَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .» (2)
ابى بصیر،گوید: از امام صادق (علیه السّلام) از مرگ مؤمن پرسیدم، حضرت فرمود: مؤمن به هر گونه مرگى می میرد، به وسیلۀ غرق شدن، زیر آوار ماندن، گرفتار درّنده ها شدن، و مردن با رعد و برق «صاعقه»، (اما) این صاعقه به کسى که در حال ذکر خداوند (عز و جل) است اصابت نمی کند.
این بخش از حدیث که «إنّ الصاعِقَةَ لا تُصِیبُ ذاکِراً للّه ِِ عزّ و جلّ ...» صاعقه و رعد و برق (آذرخش) کسی که دائم الذکر است را اصابت نمی کند، حکایت از این دارد که ممکن است انسان مؤمن همیشه در حال ذکر و یاد خدا نباشد و غفلت بر او غلبه کند و گرفتاری هایی را در زندگی او به وجود آورد. البته این موضوع مربوط به مقام ذاکرین است.
بیان این مطلب نیز خالی از لطف نیست که در روایات متعدّدی از اهل سنّت آمده است که پیامبراکرم صلی الله علیه و آله به هنگام شنیدن صدای رعد سخن خود را قطع کرده و به دعا مشغول می شدند و دیگران را نیز به این کار ارشاد می فرمودند. [3]
یکی از حکمت های حدیث فوق این است که در کنار آثار و برکات مادی رعد و برق که باعث بارور شدن ابرها شده و ... برخی صاعقه ها کیفر و عذاب الهی بوده که بر اقوام گنهکار نازل می شدند، مانند قوم ثمود... فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَهُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ[4] و این که رعد و صاعقه همچنان عذاب الهی باشد ممکن است تداوم داشته باشد.
پیام ها:
بهر حال مقصود این است که انسانی که همیشه و در طول شبانه روز ذاکر باشد و مشغول ذکر الهی باشد، به بلای عظیم و مرگ تلخ با صاعقه و رعد و برق گرفتار نمی شود. پی نوشت:
(1) «وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلاَئِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ وَ هُمْ یُجَادِلُونَ فِی اللهِ وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحَالِ» و رعد، تسبیح و حمد او میگوید؛ و (نیز) فرشتگان از ترس او! و صاعقهها را میفرستد؛ و هر کس را بخواهد گرفتار آن میسازد، (در حالی که آنها با مشاهده این همه آیات الهی، باز هم) درباره خدا به مجادله مشغولند! و او قدرتی بیانتها (و مجازاتی دردناک) دارد!
(2) الکافی ج۲ ص۵۰۰، وسائل الشیعة ج۷ ص۱۶۱، تفسیر البرهان ج۳ ص۲۳۹ ، تفسیر نور الثقلین ج۲ ص۴۹۰ و ... .
(3) تفسیر درالمنثور، ذیل آیه 13 سوره رعد.
(4) فصّلت/17.
« أَبِی بَصِیرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ مِیتَةِ اَلْمُؤْمِنِ قَالَ یَمُوتُ اَلْمُؤْمِنُ بِکُلِّ مِیتَةٍ یَمُوتُ غَرَقاً وَ یَمُوتُ بِالْهَدْمِ وَ یُبْتَلَى بِالسَّبُعِ وَ یَمُوتُ بِالصَّاعِقَةِ وَ لاَ تُصِیبُ ذَاکِرَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ .» (2)
ابى بصیر،گوید: از امام صادق (علیه السّلام) از مرگ مؤمن پرسیدم، حضرت فرمود: مؤمن به هر گونه مرگى می میرد، به وسیلۀ غرق شدن، زیر آوار ماندن، گرفتار درّنده ها شدن، و مردن با رعد و برق «صاعقه»، (اما) این صاعقه به کسى که در حال ذکر خداوند (عز و جل) است اصابت نمی کند.
این بخش از حدیث که «إنّ الصاعِقَةَ لا تُصِیبُ ذاکِراً للّه ِِ عزّ و جلّ ...» صاعقه و رعد و برق (آذرخش) کسی که دائم الذکر است را اصابت نمی کند، حکایت از این دارد که ممکن است انسان مؤمن همیشه در حال ذکر و یاد خدا نباشد و غفلت بر او غلبه کند و گرفتاری هایی را در زندگی او به وجود آورد. البته این موضوع مربوط به مقام ذاکرین است.
بیان این مطلب نیز خالی از لطف نیست که در روایات متعدّدی از اهل سنّت آمده است که پیامبراکرم صلی الله علیه و آله به هنگام شنیدن صدای رعد سخن خود را قطع کرده و به دعا مشغول می شدند و دیگران را نیز به این کار ارشاد می فرمودند. [3]
یکی از حکمت های حدیث فوق این است که در کنار آثار و برکات مادی رعد و برق که باعث بارور شدن ابرها شده و ... برخی صاعقه ها کیفر و عذاب الهی بوده که بر اقوام گنهکار نازل می شدند، مانند قوم ثمود... فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَهُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ[4] و این که رعد و صاعقه همچنان عذاب الهی باشد ممکن است تداوم داشته باشد.
پیام ها:
بهر حال مقصود این است که انسانی که همیشه و در طول شبانه روز ذاکر باشد و مشغول ذکر الهی باشد، به بلای عظیم و مرگ تلخ با صاعقه و رعد و برق گرفتار نمی شود. پی نوشت:
(1) «وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلاَئِکَةُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ الصَّوَاعِقَ فَیُصِیبُ بِهَا مَنْ یَشَاءُ وَ هُمْ یُجَادِلُونَ فِی اللهِ وَ هُوَ شَدِیدُ الْمِحَالِ» و رعد، تسبیح و حمد او میگوید؛ و (نیز) فرشتگان از ترس او! و صاعقهها را میفرستد؛ و هر کس را بخواهد گرفتار آن میسازد، (در حالی که آنها با مشاهده این همه آیات الهی، باز هم) درباره خدا به مجادله مشغولند! و او قدرتی بیانتها (و مجازاتی دردناک) دارد!
(2) الکافی ج۲ ص۵۰۰، وسائل الشیعة ج۷ ص۱۶۱، تفسیر البرهان ج۳ ص۲۳۹ ، تفسیر نور الثقلین ج۲ ص۴۹۰ و ... .
(3) تفسیر درالمنثور، ذیل آیه 13 سوره رعد.
(4) فصّلت/17.
نظرات
اولا، در حدیث بیان شده است که مرگ «ذاکر» بر اثر صاعقه نخواهد بود. یعنی مؤمنی که به مقام ذاکریت هم رسیده است. هر چند مؤمن تعریف و ویژگی های خاصی دارد. و همه مؤمنین در یک سطح از ایمان قرار ندارند. اما آن چه در این حدیث اشاره شده است «مؤمن» تنها نیست بلکه مقام شخص «ذاکر» بوده که مقامی بالاتر از ایمان است
ثانیاً، شاید بهتر باشد شما تحقیقی میدانی در این زمینه صورت انجام دهید و با تحقیقات میدانی و به صورت علمی همه مرگ های بر اثر صاعقه را مورد کنکاش و تحقیق قرار دهید تا صحت و سقم این حدیث معلوم شود که آیا انسان مؤمنی که به مقام ذاکریت هم رسیده است بر اثر صاعقه جان خود را از دست داده است یا خیر؟.