پاسخ: در مورد سیر مطالعاتی چند نکته مناسب است رعایت شود . نکته نخست اینکه تا حد امکان از کتاب های آسان شروع شود تا به کتابهای پیچیده تر رسید . نکته دوم اینکه بر اساس موضوع و مبحث مورد علاقه به مطالعه آثار این بزرگان همت گمارد . نکته سوم اینکه چون بحث در معارف دین یک بحث تخصصی است ابتدا لازم است از آثار کارشناسان دینی از جمله شهید مطهری , علامه مصباح و طباطبایی استفاده نمود و بعد از برخورداری از استحکام کامل در معارف دینی به آثار دکتر شریعتی و دیگران مراجعه نمود تا از هر گونه لغزش در امان باشیم زیرا با وجود مطالب خوبی که در آثار دکتر شریعتی است , به دلیل اینکه تخصص ایشان در علوم دینی نبوده و دارای تحصیلات غربی بوده اند در برخی موارد دچار برخی لغزش ها شده اند از این رو شهید مطهری درباره ایشان فرمودند : « نظر به اینکه تحصیلات عالیه و فرهنگ او غربی بوده و هنوز فرصت و مجال کافی نیافته بود در معارف اسلامی مطالعه وافی داشته باشد تا آنجا که گاهی از مسلمات قرآن و سنت و معارف اسلامی بی خبر می ماند حتی در مسائل اصولی دچار اشتباهات فراوان گردیده است .»( جعفر سعیدی , دکتر شریعتی از دیدگاه شخصیتها , تهران: سایه 1380, ص 108و109) و به همین جهت خود دکتر شریعتی در وصیت به محمد رضا حکیمى در مورد آثارش چنین نگاشت :«آنچه از من نشر یافته به دلیل نبودن امکانات و کم بودن فرصت , خام و عجولانه و پر غلط و بد چاپ شده است و تمامی آن را نه به عنوان کارهای علمی , تحقیقی , که فریادهایی از سر درد , نشانه هایی از یک راه , نگاه هایی برای بیداری , ارائه طریق , طرح های کلی از یک مکتب , یک دعوت ،جهات و ایده ها و بالاخره نوعی بسیج فکری و روحی در جامعه باید تلقی کرد آن هم در شرایطی تبعیدی , فشار , توطئه , فرصت گذرا و حالتی که هر لحظه اش انتظار فاجعه ای می رفت , آن ها همه باید تجدید نظر شود , از نظر علمی غنی شود و غلط گیری معنوی و لفظی وچاپی شود.»( همان , ص 80)«سیر مطالعاتی کتب شهید مطهری»= مقدمه ای بر جهان بینی اسلامی :
- انسان کامل- جهان بینی توحیدی - وحی و نبوت - انسان در قرآن - جامعه و تاریخ - زندگی جاوید یا حیات اخروی
= ختم نبوت
= آشنایی با قرآن
= انسان و سرنوشت
= عدل الهی
= فلسفه اخلاق
= گفتارهای معنوی
= سیری در سیره نبوی
= ختم نبوت
= امامت و رهبری
= سیری در سیره ائمه اطهار
= جاذبه و دافعه حضرت علی علیه السلام
= حماسه حسینی
= سیری در نهج البلاغه
= اسلام و مقتضیات زمان
= آشنایی با علوم اسلامی
= تعلیم و تربیت
= نظام حقوق زن در اسلام
= پیرامون انقلاب اسلامی
= بررسی اجمالی نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر
= نظری به نظام اقتصادی اسلام
= اصول فلسفه و روش رئالیسم
= علل گرایش به مادیگری
«سیر مطالعاتی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی »
=مباحثی پیرامون مسائل اعتقادی و اخلاقی
= آموزش عقاید
= اصول عقاید
= چکیدهای از اندیشههای بنیادین اسلامی
= مجموعه معارف قرآن (شامل: خداشناسی، کیهانشناسی، انسانشناسی، راهشناسی، راهنماشناسی، قرآنشناسی، اخلاق در قرآن، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، حقوق و سیاست در قرآن، جنگ و جهاد در قرآن)
= انسانسازی در قرآن
= خودشناسی برای خودسازی
=بهسوی خودسازی
= فلسفه اخلاق
= اخلاق و عرفان
== در جستجوی عرفان اسلامی
= نقد و بررسی مکاتب اخلاقی
= انقلاب اسلامی و ریشههای آن
= پیشنیازهای مدیریت اسلامی
= آموزش فلسفه
= پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک
«سیر مطالعاتی آثار علامه طباطبایی (ره)»
= شیعه در اسلام
= قرآن در اسلام
= بررسیهای اسلامی
= اسلام انسان معاصر
= روابط اجتماعی در اسلام
= سنن النبی
= تفسیر المیزان
= اصول فلسفه و روش رئالیسم
اما کتابهای پیشنهادی در مورد سیر مطالعاتی تاریخ اسلام:
- موسوعة التاریخ الاسلامی، محمد هادی یوسفی غروی. مطالب این کتاب از: عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله آغاز شده و نویسنده آن موفق شده در حال حاضر تا عصر امام صادق علیه السلام را پیش برود. سه جلد نخست آن به فارسی تحت عنوان:تاریخ تحقیقی اسلام توسط آقای حسینعلی عربی، ترجمه شده است. این کتاب در نوع خود کمنظیر و بسیار جامع است.
- فروغ ابدیت در دو جلد، جعفر سبحانی
- تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام، مهدی پیشوایی
- تاریخ خلفا، رسول جعفریان.
در صورتی که تمایل دارید مروری تقریبا جامع و مختصر بر زندگانی چهارده معصوم داشته باشید میتوانید به کتابهای زیر مراجعه فرمایید:
- سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی.
- حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، رسول جعفریان.
- الصحیح من سیره الامام علی علیه السلام ، سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی در 20 جلد به زبان عربی
- الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء ، اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی در 25 جلد به زبان عربی .
- دانشنامه امام حسین علیه السلام ، محمدی ری شهری در 14 جلد ، به زبان فارسی .
- دانشنامه امام علی علیه السلام ، علی اکبر رشاد ، 12 جلد ، فارسی
در مورد امام حسین و واقعه عاشورا نیز مطالعه کتاب: تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهدا علیهالسلام، نوشته گروهی از تاریخ پژوهان زیر نظر استاد مهدی پیشوایی، پیشنهاد میگردد. این کتاب در زمینه خود یعنی زندگانی امام حسین علیه السلام کم نظیر است.
اما در صورتی که تمایل به مطالعات بیشتری دارید میتوانید به منابع زیر مراجعه فرمایید:
1. رسول خدا صلیالله علیه و آله:
1-1. کتابی که به صورت مختصر و جامع و با قلمی روان به بیان دوران زندگی پیامبر پرداخته باشد: تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام، مهدی پیشوایی، قم، دفتر نشر معارف.
1-2. در صورت تمایل به مطالعه مفصلتر ر.ک: سیره رسول خدا صلیالله علیه و آله، رسول جعفریان، قم، انصاریان.
2. امیرالمؤمنین علی علیهالسلام و صدیقه طاهره سلام الله علیها:
1-2. علی از زبان علی یا زندگی نامه امیرمؤمنان علی علیهالسلام، سید جعفر شهیدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
2-2. زندگانی فاطمه زهرا سلام الله علیها، سید جعفر شهیدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
3-2. در صورت تمایل به مطالعات بیشتر در این زمینه ر.ک: رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها، جعفر مرتضی عاملی، ترجمه: سپهری؛ دانشنامه امام علی علیهالسلام، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه؛ موسوعة الامام علی بن ابیطالب، ریشهری.
3. امام حسن تا امام سجاد علیهمالسلام:
1-3. زندگانی امام حسن علیه السلام، شریف قرشی؛ صلح امام حسن، آل یاسین، ترجمه سید علی خامنهای.
2-3. تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهدا علیهالسلام، جمعی از تاریخ پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی.
3-3. زندگانی علی بن الحسین، سید جعفر شهیدی؛ نقش امام سجاد در رهبری شیعه، محسن رنجبر.
4. امام باقر تا امام کاظم علیهم السلام:
1-4. شرح زندگانی امام محمدباقر(ع)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
2-4. زندگانی امام صادق علیهالسلام، سید جعفر شهیدی؛ شرح مختصری از زندگانی امام جعفر صادق علیهالسلام، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
3-4. تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیهالسلام، باقر شریف قرشی؛ شرح زندگانی امام موسی کاظم علیه السلام، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
5. امام رضا تا امام زمان علیهم السلام:
1-5. الحیات السیاسیة للامام الرضا علیهالسلام، جعفر مرتضی عاملی؛ حیات الامام علی بن موسی الرضا علیهالسلام، باقر شریف قرشی.
2-5. الامام الجواد علیه السلام، محمد کاظم قزوینی؛ زندگانی سیاسی امام جواد علیهالسلام، جعفر مرتضی عاملی.
3-5. الامام الهادی علیهالسلام، محمد کاظم قزوینی.
4-5. امام حسن عسکری علیهالسلام، باقر شریف قرشی.
- انسان کامل- جهان بینی توحیدی - وحی و نبوت - انسان در قرآن - جامعه و تاریخ - زندگی جاوید یا حیات اخروی
= ختم نبوت
= آشنایی با قرآن
= انسان و سرنوشت
= عدل الهی
= فلسفه اخلاق
= گفتارهای معنوی
= سیری در سیره نبوی
= ختم نبوت
= امامت و رهبری
= سیری در سیره ائمه اطهار
= جاذبه و دافعه حضرت علی علیه السلام
= حماسه حسینی
= سیری در نهج البلاغه
= اسلام و مقتضیات زمان
= آشنایی با علوم اسلامی
= تعلیم و تربیت
= نظام حقوق زن در اسلام
= پیرامون انقلاب اسلامی
= بررسی اجمالی نهضت های اسلامی در صد ساله اخیر
= نظری به نظام اقتصادی اسلام
= اصول فلسفه و روش رئالیسم
= علل گرایش به مادیگری
«سیر مطالعاتی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی »
=مباحثی پیرامون مسائل اعتقادی و اخلاقی
= آموزش عقاید
= اصول عقاید
= چکیدهای از اندیشههای بنیادین اسلامی
= مجموعه معارف قرآن (شامل: خداشناسی، کیهانشناسی، انسانشناسی، راهشناسی، راهنماشناسی، قرآنشناسی، اخلاق در قرآن، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، حقوق و سیاست در قرآن، جنگ و جهاد در قرآن)
= انسانسازی در قرآن
= خودشناسی برای خودسازی
=بهسوی خودسازی
= فلسفه اخلاق
= اخلاق و عرفان
== در جستجوی عرفان اسلامی
= نقد و بررسی مکاتب اخلاقی
= انقلاب اسلامی و ریشههای آن
= پیشنیازهای مدیریت اسلامی
= آموزش فلسفه
= پاسداری از سنگرهای ایدئولوژیک
«سیر مطالعاتی آثار علامه طباطبایی (ره)»
= شیعه در اسلام
= قرآن در اسلام
= بررسیهای اسلامی
= اسلام انسان معاصر
= روابط اجتماعی در اسلام
= سنن النبی
= تفسیر المیزان
= اصول فلسفه و روش رئالیسم
اما کتابهای پیشنهادی در مورد سیر مطالعاتی تاریخ اسلام:
- موسوعة التاریخ الاسلامی، محمد هادی یوسفی غروی. مطالب این کتاب از: عصر رسول خدا صلی الله علیه و آله آغاز شده و نویسنده آن موفق شده در حال حاضر تا عصر امام صادق علیه السلام را پیش برود. سه جلد نخست آن به فارسی تحت عنوان:تاریخ تحقیقی اسلام توسط آقای حسینعلی عربی، ترجمه شده است. این کتاب در نوع خود کمنظیر و بسیار جامع است.
- فروغ ابدیت در دو جلد، جعفر سبحانی
- تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام، مهدی پیشوایی
- تاریخ خلفا، رسول جعفریان.
در صورتی که تمایل دارید مروری تقریبا جامع و مختصر بر زندگانی چهارده معصوم داشته باشید میتوانید به کتابهای زیر مراجعه فرمایید:
- سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی.
- حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، رسول جعفریان.
- الصحیح من سیره الامام علی علیه السلام ، سید جعفر مرتضی عاملی لبنانی در 20 جلد به زبان عربی
- الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهراء ، اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی در 25 جلد به زبان عربی .
- دانشنامه امام حسین علیه السلام ، محمدی ری شهری در 14 جلد ، به زبان فارسی .
- دانشنامه امام علی علیه السلام ، علی اکبر رشاد ، 12 جلد ، فارسی
در مورد امام حسین و واقعه عاشورا نیز مطالعه کتاب: تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهدا علیهالسلام، نوشته گروهی از تاریخ پژوهان زیر نظر استاد مهدی پیشوایی، پیشنهاد میگردد. این کتاب در زمینه خود یعنی زندگانی امام حسین علیه السلام کم نظیر است.
اما در صورتی که تمایل به مطالعات بیشتری دارید میتوانید به منابع زیر مراجعه فرمایید:
1. رسول خدا صلیالله علیه و آله:
1-1. کتابی که به صورت مختصر و جامع و با قلمی روان به بیان دوران زندگی پیامبر پرداخته باشد: تاریخ اسلام از جاهلیت تا رحلت پیامبر اسلام، مهدی پیشوایی، قم، دفتر نشر معارف.
1-2. در صورت تمایل به مطالعه مفصلتر ر.ک: سیره رسول خدا صلیالله علیه و آله، رسول جعفریان، قم، انصاریان.
2. امیرالمؤمنین علی علیهالسلام و صدیقه طاهره سلام الله علیها:
1-2. علی از زبان علی یا زندگی نامه امیرمؤمنان علی علیهالسلام، سید جعفر شهیدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
2-2. زندگانی فاطمه زهرا سلام الله علیها، سید جعفر شهیدی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
3-2. در صورت تمایل به مطالعات بیشتر در این زمینه ر.ک: رنجهای حضرت زهرا سلام الله علیها، جعفر مرتضی عاملی، ترجمه: سپهری؛ دانشنامه امام علی علیهالسلام، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه؛ موسوعة الامام علی بن ابیطالب، ریشهری.
3. امام حسن تا امام سجاد علیهمالسلام:
1-3. زندگانی امام حسن علیه السلام، شریف قرشی؛ صلح امام حسن، آل یاسین، ترجمه سید علی خامنهای.
2-3. تاریخ قیام و مقتل جامع سید الشهدا علیهالسلام، جمعی از تاریخ پژوهان زیر نظر مهدی پیشوایی.
3-3. زندگانی علی بن الحسین، سید جعفر شهیدی؛ نقش امام سجاد در رهبری شیعه، محسن رنجبر.
4. امام باقر تا امام کاظم علیهم السلام:
1-4. شرح زندگانی امام محمدباقر(ع)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
2-4. زندگانی امام صادق علیهالسلام، سید جعفر شهیدی؛ شرح مختصری از زندگانی امام جعفر صادق علیهالسلام، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
3-4. تحلیلی از زندگانی امام کاظم علیهالسلام، باقر شریف قرشی؛ شرح زندگانی امام موسی کاظم علیه السلام، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز فعالیتها و پژوهشهای قرآن و عترت.
5. امام رضا تا امام زمان علیهم السلام:
1-5. الحیات السیاسیة للامام الرضا علیهالسلام، جعفر مرتضی عاملی؛ حیات الامام علی بن موسی الرضا علیهالسلام، باقر شریف قرشی.
2-5. الامام الجواد علیه السلام، محمد کاظم قزوینی؛ زندگانی سیاسی امام جواد علیهالسلام، جعفر مرتضی عاملی.
3-5. الامام الهادی علیهالسلام، محمد کاظم قزوینی.
4-5. امام حسن عسکری علیهالسلام، باقر شریف قرشی.
نظرات